Men gan là một loại enzym ở trong tế bào gan, nó có chức năng hỗ trợ gan loại bỏ độc tố. Trong máu luôn có một lượng men gan nhất định. Men gan cao báo hiệu cho sự suy yếu, rối loạn chức năng gan trong cơ thể.
1.Nguyên nhân nào khiến men gan tăng cao?
Gan là một trong những cơ quan nội tạng quan trọng của cơ thể, không chỉ giúp chuyển hóa, phân giải các chất dinh dưỡng sau khi được ruột non hấp thụ, mà còn thanh lọc, loại bỏ các chất độc hại từ cơ thể ra ngoài môi trường.
Trong quá trình đó, các men gan có vai trò như một chất hóa học giúp các tế bào gan thực hiện vai trò tổng hợp, chuyển hóa của mình. Các enzym này có thể có nhiều loại khác nhau như AST, LDH, ALT, GGT,… Ở trạng thái bình thường của cơ thể, nồng độ các enzym này sẽ dao động trong một khoảng nhất định. Nếu các chỉ số này vượt quá mức cho phép thì được gọi là men gan cao.
- Alanine aminotransferase – ALT (tên gọi khác là serum glutamic pyruvic transaminase – SGPT), và aspartate aminotransferase – AST (tên gọi khác là serum glutamic oxaloacetic transaminase – SGOT): Hai enzyme này thuộc nhóm enzyme transaminase (tên gọi khác là aminotransferase). Nhóm transaminase gồm các enzyme nội bào, có mặt trong tế bào của nhiều cơ quan khác nhau, trong đó alanine aminotransferase có nhiều nhất ở tế bào gan (ngoài ra nó còn có mặt ở thận và tế bào cơ vân), còn aspartate aminotransferase có ở tế bào gan, tế bào cơ vân, cơ tim, hồng cầu, tụy, phổi và não.
- Alkaline phosphatase – AP (phosphatase kiềm): Alkaline phosphatase thuộc nhóm enzyme tham gia chuyển hóa kẽm, được coi là chất chỉ điểm của tình trạng tổn thương gan có ứ mật. Alkaline phosphatase hiện diện ở đường mật và xoang mạch gan, đồng thời còn có mặt ở xương, thận, ruột và rau thai.
- Gamma glutamin transpeptidase – GGT (hoặc viết tắt là γ – GT, Gamma GT): Gamma glutamin transpeptidase thuộc nhóm phức hợp cấu trúc glyco – protein màng, đảm nhiệm chức năng xúc tác, chuyển hóa nhóm gamma glutamyl thành các chuỗi peptide, amino acid và nước. So với nhiều enzyme khác thì độ nhạy của gamma glutamin transpeptidase rất cao, các thay đổi về nồng độ của gamma glutamin transpeptidase trong máu biểu hiện rất sớm. Gamma glutamin transpeptidase có ở gan (gồm cả mạng lưới nội bào của tế bào nội mô đường mật), thận, tụy, ruột và tuyến tiền liệt, do đó gamma glutamin transpeptidase cũng mang giá trị khi đánh giá tổn thương ứ mật (mặc dù không đặc hiệu bằng alkaline phosphatase).Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến việc tăng men gan nhưng trong đó viêm gan là nguyên nhân chính. Nồng độ của men gan tăng thông thường tỷ lệ thuận với mức độ phá vỡ tế bào gan (viêm gan). Một số nguyên nhân hay gặp làm tăng men gan bao gồm những nguyên nhân tại gan và nguyên nhân ngoài gan như:
- Viêm gan cấp do bất kể nguyên nhân gì đều làm men gan tăng đặc biệt là tăng rất cao, gấp 7-8 lần trở lên.
- Viêm gan mạn tiến triển, viêm gan nhiễm độc, thiểu dưỡng, ung thư gan.
- Tắc đường mật do giun, sỏi; viêm tụy, tắc ruột, viêm dạ dày cấp… cũng làm tăng men gan nhưng mức độ tăng không nhiều như trong viêm gan.
- Các bệnh truyền nhiễm như sốt rét, sởi, sốt xuất huyết, nhiễm trùng máu… trong giai đoạn toàn phát cũng làm tăng men gan.
- Ngoài ra còn rất nhiều bệnh mạn tính khác hay do điều trị thuốc, chế độ ăn uống không điều độ, uống nhiều bia rượu cũng làm thay đổi men gan so với bình thường.2. Men gan tăng có ý nghĩa gì?Khi men gan cao ở giai đoạn đầu, triệu chứng ít xuất hiện và không nổi bật. Do đó, người bệnh sẽ dễ bị nhầm với các loại bệnh lý thông thường, dẫn đến chậm trễ trong việc chữa trị. Từ đó, bệnh sẽ âm thầm phát triển nặng lên.Các bệnh liên quan đến men gan cao và biến chứng thường đều thuộc những bệnh lý nghiêm trọng, thời gian điều trị lâu và chi phí rất tốn kém. Dù được chữa trị và ổn định bệnh tình, thì sức khỏe sẽ bị ảnh hưởng.
Men gan cao báo hiệu cho sự suy yếu, rối loạn chức năng gan trong cơ thể. Khi lượng men gan tăng nhẹ, sức khoẻ chưa bị ảnh hưởng nhiều. Nhưng nếu để lâu, gan sẽ nhiễm bệnh và xuất hiện biến chứng ( xơ gan, ung thư gan thậm chí tử vong…).
2. Men gan tăng có ý nghĩa gì?
Khi men gan cao ở giai đoạn đầu, triệu chứng ít xuất hiện và không nổi bật. Do đó, người bệnh sẽ dễ bị nhầm với các loại bệnh lý thông thường, dẫn đến chậm trễ trong việc chữa trị. Từ đó, bệnh sẽ âm thầm phát triển nặng lên.
- Các bệnh liên quan đến men gan cao và biến chứng thường đều thuộc những bệnh lý nghiêm trọng, thời gian điều trị lâu và chi phí rất tốn kém. Dù được chữa trị và ổn định bệnh tình, thì sức khỏe sẽ bị ảnh hưởng.
Men gan cao báo hiệu cho sự suy yếu, rối loạn chức năng gan trong cơ thể. Khi lượng men gan tăng nhẹ, sức khoẻ chưa bị ảnh hưởng nhiều. Nhưng nếu để lâu, gan sẽ nhiễm bệnh và xuất hiện biến chứng ( xơ gan, ung thư gan thậm chí tử vong…).
3. Khi men gan tăng cao cần phải làm gì?
Có nhiều nguyên nhân gây tăng men gan.
Nếu tăng men gan lâu dài đều gây những hậu quả nghiêm trọng, việc tìm nguyên nhân giúp việc điều trị hiệu quả và tránh những biến chứng. Nhưng tìm nguyên nhân tăng men gan và điều trị thường không đơn giản do đó nếu phát hiện tăng men gan người bệnh nên đến khám bác sĩ chuyên khoa gan mật để được xác định nguyên nhân, điều trị và tư vấn.
- Đánh giá khả năng làm việc của gan thông qua các xét nghiệm men gan;
- Đánh giá chức năng mật; dinh dưỡng lòng mạch;
- Tầm soát sớm ung thư gan;
- Thực hiện các xét nghiệm như Tổng phân tích tế bào máu, khả năng đông máu, sàng lọc viêm gan B,C
- Đánh giá trạng thái gan mật qua hình ảnh siêu âm và các bệnh có nguy cơ ảnh hưởng gây ra bệnh gan/làm bệnh gan nặng hơn
- Phân tích sâu các thông số đánh giá chức năng gan mật thông qua xét nghiệm, cận lâm sàng; các nguy cơ ảnh hưởng đến gan và tầm soát sớm ung thư gan mật
